راهنمای سفر به تخت جمشید

امپراتوری بزرگ و شکوهمند هخامنشی، سالیان سال بر بخش وسیعی از آسیا و بخش‌هایی از اروپا حکومت کرد و در طی سال‌ها، میراث بسیاری از خود برجای گذاشت. شاید مهم‌‌ترین اثر باستانی که از این امپراتوری برجای مانده است، تخت جمشید یا با نام دیگر پرسپولیس(شهر پارس) باشد. بناهایی چند از این شهر که پایتخت هخامنشیان بود هم اینک در شیراز باقی مانده و یکی از جاذبه های گردشگری شیراز است. راهنمای سفر به تخت جمشید به شما کمک می‌کند تا در سفر به شیراز، برای رفتن به این مکان زیبا دچار مشکل نشوید.

اطلاعاتی درباره تخت جمشید

تخت جمشیدیا پارسا، پارسه و پرسپولیس، در لغت به معنای «شهر ایرانیان» پایتخت تشریفاتی امپراتوری هخامنشی (حدود ۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد) بود. تخت جمشید در ۷۰ کیلومتری شمال شرقی شهر شیراز در استان فارس قرار دارد. قدیمی ترین بقایای کشف شده تخت جمشید مربوط به حدود ۵۱۵ قبل از میلاد است.ساختمان‌های تخت جمشید شامل سه گروه کلی است: محله‌های نظامی، خزانه‌داری و تالارهای پذیرایی و خانه‌هایفصلی شاه.

سازه‌های معروف عبارتند از: پلکان بزرگ، دروازه ملل (خشایارشا بزرگ)، کاخ آپادانا داریوش، تالار صد ستون، تالار تریپیلون و کاخ تاچارا داریوش، کاخ هدیش خشایارشا، کاخ اردشیر سوم، خزانه‌داری امپراتوری، اصطبل سلطنتی و ارابه خانه. ساختمان اولیه تخت جمشید توسط کوروش کبیر پادشاه اول هخامنشیان پایگذاری شد؛ این بنا پس از مرگ وی و به تخت نشستن داریوش کبیر گسترش یافت و در همین دوره که هخامنشیان در دوره اوج عظمت خود بودند، داریوش شاه کاخ‌های مجلل خود را ساخت و پس از او نیز توسط خشایارشا و اردشیر اول بیش از پیش باشکوه شد.

کشف و حفاری این بنا اهمیت بسیاری برای شناخت تاریخ ایران باستان، مناسبات و روابط بین دربار و مردم، دینو فرهنگ مردم و غیره داشت. جدای از آن یک دستاورد بزرگ برای باستان‌شناسی به شمار می‌آید.

نکاتی درباره بنای تخت جمشید

آنچه توجه جهانیان را به تخت جمشید جلب کرده است، تنها قدمت تاریخی این شهر باستانی نیست. قوانین اجتماعی دوره هخامنشی نیز بسیاری از مورخان را شگفت زده کرده است. جالب‌ترین نکته‌ای که در این کاخ به چشم می‌خورد و ذهن باز ایرانیان باستان در ۲۵۰۰ سال پیش را نشان می‌دهد، چندفرهنگی بودن و بهره‌گیری آن‌ها از فرهنگ دیگر ملل باستان است.کاشی‌ها از بابل، سنگ‌های قیمتی از هند، چوب سدروس از لبنان و لیدیا آورده می‌شد و یونانی‌ها در کنار ایرانی‌ها برای بالا بردن صدها ستون به آسمان کار می‌کردند.

این به معنای تعامل و صلحی است که بین حکومت هخامنشی و دیگر حکومت‌ها وجود داشت. از همه مهم‌تر کتیبه ای به سه زبان (فارسی قدیم، نو بابلی و ایلامی) در تخت جمشید است که دلیلدیگری برای توجه این امپراتوری به اهمیت روابط بین‌المللی است. نکته بعدی اهمیت توجه به کارگران در این حکومت است؛ کارگران- چه زن و چه مرد- از حقوق و مزایا برخوردار بودند و حتی طبق اسناد باقی‌مانده، برخی از کارگان بیمه نیز بودند. این میزان از توجه به رعایا در تاریخی به این طولانی واقعا شایسته تقدیر است.

چگونه به تخت جمشید برویم؟

اگر قرار است به صورت شخصی به تخت جمشید بروید، پپس از خرید بلیط تهران شیراز، این بنا در۱۱ کیلومتری شمال شرقی شهر مرودشت و ۷۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد.پس از عبور از شهر و ورود به اتوبان مرودشت- سعادت شهر، به سمت خروجی تخت جمشید بروید. این بار از خروجی سمت راست به محوطه باستانی تخت جمشید می رسید.

قرار گرفتن این بنا در منطقه‌ای کوهستانی میان روستاهای فیروزی، کناره و اصطخر باعث شده تا آب و هوای نسبتا خنکی با توجه به آب و هوای کلی استان فارس داشته باشد. به هر روشما باید خود را با یک ماشین به این بنا برسانید و بهتر است یک راهنما داشته باشید.

نقوش برجسته و سنگ‌تراشی‌های تخت جمشید

آثاری که از تخت جمشید برجای مانده، از دوران پادشاهی داریوش، خشایارشا و اردشیر اول است. در طی سال‌های طولانی مطالعات گسترده‌ای بر روی این نقوش برجسته صورت گرفته است تا با استفاده از آن‌ها، وضعیت مردمان سرزمین پارس در دوران طلایی تاریخ این سرزمین مشخص شود.نقوش برجسته تخت جمشید روی همه کاخ‌ها مثل کاخ‌های اصلیمرکزی تخت جمشید، کاخ‌های جنوب و جنوب غرب و کاخ‌های شرقی دیده می‌شوند. یکی از این نقوش برجسته ستون‌هایی به جا مانده از کاخ کوچکی قرار هستند که به «دروازه ملل» شهرت دارد.

دلیل این نام‌گذاری به سبب ورود نمایندگان ملت‌های مختلف از این مسیر و ورودی به‌سمت کاخ‌های دیگر بوده است. به نظر می‌رسد این کاخ در زمان خشایاشاهساخته شده است. این نقوش برجسته در کاخ آپادانا، کاخ صدستون و در جای جای تخت جمشید دیده می‌شود. نقشی که بر روی این سنگ‌ها حکاکی می‌شده، غالبا نقاشی از گروه‌های مختلف مردم، از پادشاه، درباریان، مهتران، اسب‌ها و ارابه‌ها، نگهبانان، حاجبان، سپاهیان و غیره بوده است.

سنگ نوشته های تخت جمشید

زبان دوره هخامنشی فارسی باستان و خط نیز غالبا خط میخی بوده است. با این حال بیشتر سنگ‌نوشته‌های هخامنشیان همانند سنگ‌نوشته پی‌بنای دیوار جنوبی تخت جمشید و سنگ‌نوشته کاخ دروازه ملل به سه خط میخی پارسی باستان، ایلامی و بابلی و در نزدیکییکدیگر حک شده‌اند. هشت کتیبه باستانی (چهار کتیبه طلا و چهار کتیبه نقره) در پی‌بنای کاخ آپادانا که کاخ داریوش بزرگ بوده است، وجود دارد. کتیبه معروف داریوش یکی از این سنگ‌نبشته‌ها است. کتیبه‌های دیگری نیز از خشایارشا و اردشیر اول برجای مانده است.

بهترین زمان سفر به تخت جمشید

احتمالا همه می‌دانند که بهترین زمان سفر با تور شیراز در اوایل بهار و بویژه اردیبهشت است. در این ماه هوا بسیار مطبوع است و زیبایی باغ‌های شیراز روح را نوازش می‌دهد. احتمالا رفتن شما به تخت جمشید با سفر شما به شیراز گره خورده است. درنتیجه اگر به دنبال آب و هوای مطبوع هستید بهتر است اردیبهشت به شیراز و تخت جمشید بروید. اما درنظر داشته باشید که در این زمان از سال تعداد گردشگران بسیار زیاد است. این شلوغی در تعطیلات نوروز به اوج خود می‌رسد. درنتیجه توصیه می‌کنیم در فصل زمستان، روزهای وسط هفته و غیرتعطیل را برای یک بازدید کامل و همه جانبه از تخت جمشید انتخاب کنید.

نکات مهم قبل از رفتن به تخت جمشید

اینکه شما پیش از رفتن به این بنای تاریخی جذاب به هر طریق اطلاعاتی درباره آن داشته باشید، به شما می‌کند تا با دیدی وسیع‌تر به آثار به جا مانده از یک تاریخ طولانی نگاه کنید. اگر دلتان می‌خواهد اطلاعات کامل‌تری نسبت به تخت جمشید داشته باشید، توصیه می‌کنیم که کتاب راهنمای مستند تخت جمشید از علیرضا شاپور شهبازی را مطالعه کنید. جز آن دیدن مستندهایی درباره تخت جمشید نیز به شما کمک خواهد کرد.

در روز بازدید نیز حتما یک نقشه از تخت جمشید تهیه کنید. اگر با تور شیراز به این بنا بروید راهنماها به شما اطلاعات کاملی خواهند داد؛ اما اگر به صورت انفرادی رفتید تا جای ممکن یک راهنما را در اختیار بگیرید. با توجه به اینکه این بنا هیچگونه مکان برای استراحت در سایه‌ آن ندارد، کلاه، عینک آفتابی و آب به میزان کافی را فراموش نکنید.

کلام آخر

از شیراز حدود یک ساعت طول می کشد تا به تخت جمشید برسی. توصیه می‌کنیم در مسیر از نقش رستم نیز دیدن کنید که یکسنگ‌نبشته برجسته از دوره هخامنشی است. اگر بیش از این‌ها به تاریخ علاقمند هستید، می‌توانید۷۶ کیلومتر دیگر راادامه دهید و از خرابه‌های پاسارگاد و آرامگاه کوروش کبیر نیز دیدن کنید. نکته دیگر اینکهبهتر است روزهای شلوغ و تعطیلات را برای بازدید از مجموعه تخت جمشید انتخاب نکنید تا در ترافیک نباشید.