آیا جراحی تنها راه درمان فیستول مقعدی است؟

فیستول مقعدی یکی از بیماریهای نشیمنگاهی است که در صورت عدم درمان می تواند بسیار خطرناک و دردناک باشد. این بیماری با علائمی مانند ایجاد سوراخی کوچک روی باسن یا چرک و خونریزی همراه است که به مرور زمان نشستن، ایستادن و کارهای روزمره را برای بیمار بسیار سخت می کند.

تا به امروز روشهای زیادی برای از بین بردن و درمان فیستول مقعدی معرفی شده اند که درمان به روش جراحی یا درمان فیستول با لیزر نیز جزئی از آنها می باشند. ولی سوال اصلی اینجاست که آیا جراحی تنها روش درمان فیستول مقعدی است؟

پیشنهاد میکنیم برای پاسخ به این سوال و آگاهی از انواع راه های درمان فیستول با ما همراه باشید.

فیستول مقعدی چیست؟

فیستول به یک مسیر یا کانال گفته می شود که دو قسمت از اجزا داخلی بدن را به همدیگر وصل می کند و باعث ایجاد اختلال در انجام وظیفه درست هر دو عضو می شود. حال اگر این اتفاق در مقعد بیفتد و دریچه مقعد یا کانال رکتوم را به اعضا مجاور خود وصل کند، به آن فیستول مقعدی می گویند.

دلیل ابتلا به فیستول

فیستول مقعدی شرایطی است که اغلب پس از تخلیه آبسه مقعدی در آن محل ایجاد می شود. فیستول همچنین می تواند با بیماری های خاصی مانند کرون اتفاق بیفتد. یا ممکن است بعد از پرتودرمانی برای سرطان اتفاق بیفتد. آسیب به مجرای مقعد و جراحی نیز از عواملی هستند که می توانند باعث ایجاد فیستول شوند.

علائم فیستول مقعدی

علائم آبسه و فیستول مقعدی می توانند مشابه باشند و نشانه های زیر را به وجود بیاورند:

• درد و تورم در ناحیه مقعد
• تب و لرز
• احساس خستگی و کوفتگی بدن
• قرمزی ، درد یا خارش پوست در اطراف دهانه مقعد
• تخلیه چرک در نزدیکی دهانه مقعد

آیا فیستول خطرناک است؟

فیستول یکی از بیماری هایی بوده که در صورت انجام نکات پیشگیری به آن مبتلا نمی شوید و اگر متوجه شدید که به این عارضه مبتلا شدید، باید سریعا به پزشک مراجعه کرده و برای درمان اقدام کنید. در صورتی که بیماری در زمان مناسب درمان شود، خطری برای بیمار ندارد ولی اگر زمان درمان به تعویق انداخته شود، ممکن است عفونت به طور گسترده در پخش شده و دیگر اعضا را درگیر کند.

فیستول ارثی است یا مسری؟

هیچ کدام! در بیشتر موارد افراد به دلیل داشتن سبک غلط زندگی به این عارضه مبتلا می شوند و وراثت به فیستول مقعدی ربطی ندارد. به طور مثال در نظر بگیرید ممکن است یک نفر در کل خانواده به فیستول مبتلا شود که در دوران بارداری هم به سر می برد. فرزند این شخص به این بیماری مبتلا نخواهد شد و شانس ابتلا به طور ارثی صفر است.

درباره مسری بودن بیماری هم باید عرض کنیم که از فرد بیمار به افراد سالم انتقال پیدا نمی کند و مسری نیست.

تشخیص

اگر علائمی داشته باشید که شبیه فیستول مقعدی به نظر برسد، پزشک ممکن است شما را به متخصص بیماری های روده بزرگ و راست روده ارجاع دهد. متخصص در مورد علائم و سابقه پزشکی بیمار سوالاتی می پرسد.

سپس از بیمار می خواهد تا برای معاینه آماده شود. در طول معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال دریچه فیستول در نزدیکی دهانه مقعد می گردد. همچنین ممکن است بر روی ناحیه کمی فشار وارد کند تا ببیند آیا درد دارد و آیا چرک بیرون می آید. گاهی اوقات ، برای روشهای تشخیص دقیق تر ممکن است نیاز به بیهوشی داشته باشید تا پزشک به درستی بتواند تمام قسمت های مشکوک مقعد را بررسی کند. این روشها تشخیص شامل:

• پروب یا کاوشگر فیستول: این یک وسیله بلند و باریک بوده که از طریق دهانه بیرونی فیستول به داخل هدایت می شود. در این حین ممکن است یک رنگ مخصوص به داخل کانال چرکی تزریق شود تا مشخص شود فیستول در کجا باز شده است.
• آنوسکوپ: یک وسیله است که برای مشاهده داخل کانال مقعد استفاده می شود.
• آزمایشات تصویربرداری: این موارد ممکن است شامل سونوگرافی باشد که با استفاده از امواج صوتی تصویری از ناحیه مقعد ایجاد می کند. یا ممکن است شامل MRI باشد که با استفاده از آهنرباهای مخصوص و رایانه از آن قسمت عکس می گیرد.

درمان فیستول مقعدی با چه روشهایی انجام می شود؟

هنگامی که فیستول مقعدی دارید، آنتی بیوتیک ها به تنهایی برای درمان آن اثرگذاری ندارند. در نتیجه برای درمان قطعی و سریع باید پزشک از روشهای جراحی استفاده کند. که این درمان ها شامل موارد زیر هستند:

لیزر فیستول

امروزه در حال حاضر لیزر فیستول تنها راه قطعی برای درمان این عارضه بوده که احتمال بازگشت آن تقریبا نزدیک به صفر است. این روش درمانی طی یک جلسه در کلینیک پزشک بدون هیچ گونه معطلی و طی یک ساعت انجام می شود. از آنجا که در گذشته از تیغ جراحی برای برش محل عفونت و تخلیه کامل فیستول استفاده می شد، به دلیل عوارض بالای عمل جراحی؛ جراحان و متخصصین لیزر را جایگزین مناسبی برای آن انتخاب کردند که در اکثر نقاط جهان از جمله ایران استفاده می شود.

طی عمل با لیزر دکتر متخصص با استفاده از اشعه به طور کامل کانال چرکی را تخلیه کرده و هیچگونه خونریزی ندارد زیرا لیزر قسمت برش را جوش می دهد. در نتیجه محل زخم نیازی به زدن بخیه ندارد از این رو محل برش خورده از داخل به بیرون شروع به ترمیم می کند.

از آنجا که درمان با لیزر نیازمند دقت دقیق و توانایی بالا پزشک است، احتمال هرگونه آسیب به صفر رسیده و فرد دچار بی اختیاری در دفع نمی شود. در حالی که در جراحی نمی توان این مورد را صد در صد تضمین کرد.

جراحی باز یا فیستولوتومی

این روش فیستول را به گونه ای باز می کند که باعث می شود به مرور زمان از داخل به بیرون بهبود یابد. معمولاً یک روش سرپایی است. این بدان معناست که شما همان روز به خانه باز می گردید.

پر کردن فیستول با چسب یا پلاگین

این روش درمان جدیدتری است که دهانه داخلی فیستول را می بندد. سپس پزشک تونل فیستول را با موادی پر می کند که بدن به مرور زمان آن را جذب می کند.

قرار دادن ستون

طی این روش یک نخ بخیه یا نوار لاستیکی (ستون) را داخل فیستول قرار می دهند که به تدریج سفت می شود. فرد هر چند وقت یک بار باید به متخصص مراجعه کند تا دکتر نخ را کمی خارج کند تا قسمت های دیگر نیز ترمیم یابند.

فیستول مقعدی در افراد مبتلا به بیماری کرون بسیار شایع است. برای بیماران مبتلا به بیماری کرون و فیستول، درمان دارویی اغلب قبل از جراحی انجام می شود.

عوارض بیماری فیستول

عوارض فیستول مقعدی معمولاً از نتایج جراحی فیستول ایجاد می شوند. آنها می توانند شامل عفونت، بی اختیاری روده یا بازگشت فیستول باشند.

عفونت

اگر فیستول به طور کامل برداشته نشده باشد، پس از جراحی خطر عفونت را به همراه دارد. به عنوان مثال، ممکن است زمانی که فیستول شما به چندین مرحله جراحی نیاز دارد و در حال انجام مراحل اولیه هستید، عفونت به سایر نقاط بدن راه پیدا کند.

اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است به صورت دوره ای نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک ها داشته باشید. در مواردی که عفونت شدید باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید تا آنتی بیوتیک ها را به صورت تزریقی دریافت کنید.

بی اختیاری

در موارد نادر، جراحی می تواند به ماهیچه های اسفنکتر مقعد (ماهیچه هایی که مقعد را باز و بسته می کنند) آسیب برساند.

اگر این ماهیچه ها آسیب دیده باشند، ممکن است مقداری کنترل روده خود را از دست داده و منجر به نشت مدفوع از راست روده شوید. این حالت به عنوان بی اختیاری در دفع شناخته می شود.

احتمال بی اختیاری پس از عمل بستگی به نوع جراحی و موقعیت فیستول شما دارد. اگر به هر دلیل قبل از عمل به بی اختیاری در دفع دچار بودید، بعد از عمل جراحی ممکن است بدتر شود.

بی اختیاری پس از فیستولوتومی (جراحی که فیستول را باز می کند) بیشتر در زنان و افراد مبتلا به بیماری کرون (شرایطی که باعث التهاب پوشش داخلی دستگاه گوارش می شود) شایع است.

پیش آمدن عوارضی پس از جراحی مانند بی اختیاری ادرار طبیعی بوده و معمولا پس از مدتی برطرف می شود. به طور معمول این اتفاق در 3 نفر از هر 7 نفری که جراحی فیستول دارند اتفاق می افتد.

عود فیستول مقعدی

در برخی موارد، فیستول با وجود درمان شدن می تواند عود کند. پس از انجام فیستولوتومی (عمل جراحی)، میزان عود بسته به عواملی مانند ساده یا پیچیده بودن نوع بیماری و درمان آن می تواند بین 7 تا 21 درصد متغیر باشد.

همچنین اگر روش درمان شما فلپ پیشرفته باشد،، میزان عود ممکن است تا 36% افزایش پیدا کند.