عارضه شایع خارش مقعد، بررسی دلایل و راه درمان

احساس خارش در مقعد می تواند در کودکان و بزرگسالان و به دلایل گوناگون اتفاق بیفتد. این عارضه بسیار آزاردهنده است و باعث خجالت افراد و دور شدن آن ها از اجتماع می شود. خاراندن بیش از حد مقعد هم می تواند باعث ایجاد التهاب و زخم در این ناحیه شود و شرایط را بدتر کند. مبتلایان به خارش مقعد به دنبال سریع ترین راه ها برای درمان این عارضه آزاردهنده هستند. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی خارش مقعد، علت این عارضه و روش های درمان آن بپردازیم:

خارش مقعد چیست؟

خارش مقعد  anal itching تحریک پوست در دهانه و اطراف کانال مقعدی است که از طریق آن مدفوع از بدن خارج می شود. خارش با میل به خاراندن همراه است. اگرچه ممکن است این عارضه نوعی واکنش به مواد شیمیایی موجود در مدفوع باشد، اما اغلب به معنای التهاب ناحیه مقعد است.

این عارضه معمولاً در شب یا بعد از اجابت مزاج تشدید می شود. خاراندن بیش از حد ناحیه مقعد به جای تسکین خارش، این عارضه را بدتر می کند و ممکن است باعث ایجاد آسیب در پوست مقعد و بروز عفونت شود. در شدیدترین حالت، خارش مقعد باعث ناراحتی غیرقابل تحملی می شود که اغلب به عنوان سوزش و درد توصیف می شود.

دلایل خارش مقعد چیست؟

علت خارش مقعد در بسیاری از مشکلات آنورکتال عمومی است و عواملی مانند بیماری های گوارشی و اختلالات مقعدی، عفونت ها، تعریق زیاد و غیره منجر به آن می شود که در ادامه هر یک را بررسی خواهیم کرد:

• استفاده بیش از حد از صابون ها و سایر محصولات موضعی برای تمیز کردن ناحیه مقعد یا شستشوی شدید با دستمال شستشو یا دستمال توالت خشن می تواند باعث تحریک شود.
• با استفاده از پودرهای معطر، لوسیون ها، کرم ها، پمادها یا سایر محصولات در ناحیه مقعد، ممکن است بروز حساسیت و خارش رخ دهد.
• پوشیدن لباس زیر تنگ ممکن است باعث تعریق و ایجاد رطوبت زیاد در ناحیه مقعد و بروز این عارضه شود.
• خوردن برخی از غذاها و نوشیدنی ها، مانند نوشیدنی های گازدار، نوشیدنی های کافئین دار (قهوه، چای، نوشابه) و غذاهای تند یا اسیدی (فلفل، گوجه فرنگی، مرکبات) با این عارضه مرتبط هستند.
• اجابت مزاج مکرر (اسهال) یا حرکات نادر (یبوست) نیز ممکن است نقش داشته باشد.

علل دیگر خارش مقعد عبارتند از:

عفونت ها: برخی از انواع باکتری ها، قارچ ها (مخمرها) یا انگل ها می توانند باعث خارش شوند.

مشکلات پوستی: پسوریازیس، درماتیت تماسی (التهاب ناشی از آلرژن ها یا سایر محرک ها)، یا درماتیت آتوپیک (یک بیماری مزمن که در بیماران مبتلا به آلرژی یافت می شود) ممکن است باعث ایجاد بثورات در ناحیه مقعد شود.

بیماری های سیستمیک: این بیماری ها شامل دیابت، لوسمی، لنفوم، بیماری تیروئید، بیماری کلیوی و اختلالات کبدی (یرقان انسدادی) می شود.

داروهای موضعی: استفاده از برخی داروهای موضعی و پمادها می توانند باعث ایجاد خارش شوند.

بی اختیاری مدفوع: احتمال تجربه بی اختیاری روده در کودکان و افراد مسن بیشتر است.

بیماری التهابی روده (بیماری کرون)

عوامل روانی مانند استرس یا اضطراب

افتادگی رکتوم

بیماری بواسیر یا هموروئید: ایجاد تورم و آسیب در رگ های انتهای روده و مقعد به معنی ابتلا به هموروئید است که علائم دردناکی برای بیمار ایجاد می کند. بیرون زدگی، خونریزی، سوزش و خارش مقعد از جمله نشانه های ابتلا به بواسیر است.

شقاق یا زخم مقعدی: عواملی مثل یبوست که در ناحیه مقعد فشار ایجاد می کنند، می توانند باعث ایجاد ترک یا زخم در مقعد شوند که با نام شقاق مقعدی هم شناخته می شود.

فیستول مقعد: ایجاد یک ارتباط و مسیر غیر طبیعی بین دو عضو از مقعد به معنی ابتلا به فیستول مقعدی است. این عارضه همراه با عفونت است و می تواند علائمی مثل خروج ترشحات، خونریزی و خارش مقعد ایجاد کند.

مراجعه به پزشک و تشخیص

پزشک شما ممکن است بتواند علت خارش شما را به سادگی با پرسیدن سوالاتی در مورد علائم، سابقه پزشکی و عادات مراقبت شخصی شما تشخیص دهد. اگر مشکوک به کرم سوزنی یا انگل باشد، ممکن است انجام آزمایش و کشت مدفوع را پیشنهاد دهد. همچنین ممکن است نیاز به معاینه فیزیکی، از جمله معاینه دیجیتال رکتوم داشته باشید.

مبتلایان به خارش مقعدی معمولا در مرحله اول به پزشک عمومی مراجعه می کنند. اگر علت خارش شما مشخص نباشد یا به درمان اولیه پاسخ ندهد، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص پوست ارجاع دهد. همچنین ممکن است علت خارش هیچوقت مشخص نشود.

اگر علت خارش مقعدی یکی از بیماری های رکتوم و مقعد باشد،‌ برای درمان باید به دکتر جراح عمومی یا جراح کولورکتال مراجعه کنید.

چگونه خارش مقعدی را درمان کنیم؟

انتخاب روش درمان خارش مقعد، به علت مشکل بستگی دارد. ممکن است شامل انجام اقدامات خود مراقبتی مانند کرم ضد خارش بدون نسخه یا درمان عفونت یا هموروئید و غیره باشد. با مراقبت مناسب، اکثر مردم تسکین خارش مقعد را تجربه می کنند اما در صورت تداوم خارش باید به پزشک مراجعه کنید. اقدامات زیر برای درمان خارش مقعدی انجام می شود:

• استفاده از دارو برای حجیم و تنظیم کردن مدفوع لازم است تا از نشت احتمالی جلوگیری کند و تخلیه کامل صورت گیرد. در این راستا مدفوع باید نرم، حجیم و به راحتی دفع شود.
• اکثر افراد از مکمل هایی مانند Citrucel, Metamucil, Fibercon, Benefiber, Konsyl استفاده می‌کنند. این مواد به صورت کپسول یا پودر موجودند و مصرف آن یک یا دو بار در روز است. فیبر رطوبت مدفوع را جذب و آن را حجیم می کند تا تخلیه کامل صورت گیرد.
• خودمراقبتی اولیه برای خارش ساده به سمت تسکین علائمی مانند سوزش و درد است. مهم است که مقعد را به طور کامل تمیز و خشک کنید و از باقی ماندن صابون در ناحیه مقعد خودداری کنید.
• اقدامات تمیز کردن باید شامل دوش گرفتن ملایم بدون مالش مستقیم یا تحریک پوست با دستمال یا حوله باشد.
• پس از اجابت مزاج، به جای دستمال توالت، باید از پدهای مرطوب (مانند دستمال مرطوب مخصوص بچه، دستمال مرطوب شستشو، و دستمال مرطوب پاک کننده مقعدی قابل شستشو) برای تمیز کردن مقعد استفاده شود.
• اگر رطوبت دائمی در مقعد یا بی اختیاری مدفوع وجود داشته باشد، ممکن است لازم باشد مقعد را با دستمال مرطوب در فاصله بین حرکات روده تمیز کنید.
• هر گونه عفونت قارچی را می‌توان با استفاده از داروهای ضد انگل درمان کرد. علاوه بر این برخی افراد دارای لایه‌های پوستی هستند که می‌تواند محل پنهان شدن مواد باقیمانده مدفوع یا گیر افتادن رطوبت باشد. به این ترتیب لازم است از بررسی‌های دقیق برای اطمینان از رعایت مناسب بهداشت استفاده شود.
• اگر علت زمینه ای خارش، بیماری هایی مثل بواسیر، شقاق یا فیستول و غیره باشد باید با مراجعه به پزشک و انتخاب بهترین روش درمان با دارو یا جراحی و لیزر این عارضه را برطرف کنید.

منابع

clinicdarman.com

www.medicinenet.com